Arianne van der Venopinie, wetenschap, 8 oktober 2007

Controverse rond boek loopt uit de hand

Onderzoekster Alice Dreger: "De behandeling van Bailey door transgender activisten stoot andere onderzoekers af."

Michael Bailey, seksuoloog en schrijver van het boek "The man who would be queen", is zó belaagd door transgender-activisten dat hij persoonlijk en professioneel bijna gebroken is. Dat schrijft historica en hoogleraar medische ethiek Alice Dreger in haar onderzoek naar de ophef die ontstond na de verschijning van Bailey's boek. Er werd volop met modder gesmeten. Aan de basis van de controverses ligt Bailey's visie dat man-naar-vrouw transgenders seksuele motieven hebben voor hun transitie. Het lijkt alsof de Amerikaanse transgenderbeweging radicaliseert en bereid is slachtoffers te maken.

Dreger besluit tot een onderzoek.

Doordat Dreger voorzitter is geweest van ISNA (de actiegroep voor interseksuelen van Cheryl Chase) kent ze veel transgender-activisten. Enkele van Bailey's felste tegenstanders rekende ze tot haar vriendinnen. Maar die vriendinnen willen alleen aan haar onderzoek meewerken als ze hen van tevoren de uitkomsten geeft. Na haar weigering wordt zij ingedeeld in het kamp van de vijand. Veel andere onderzoekers en transgenders willen vervolgens uit angst voor represailles alleen nog anoniem geïnterviewd worden.

Dreger zoekt ook Bailey op. Haar vrienden in de transgenderwereld hadden het beeld geschetst van een kwaadaardige, alcoholistische professor die zijn vrouw en kinderen in de steek laat en zich vergrijpt aan onderzoeksdeelnemers. Als ze hem ontmoet is ze verbaasd, want ze treft een ‘intelligente, ruimdenkende en goede wetenschapper' aan die in harmonie leeft met zijn kinderen en ex-vrouw.

Het conflict rond Bailey blijkt een wespennest te zijn. Wat is er eigenlijk gebeurd?

Bodysuit

Bailey's beeld van transseksuelen is ontstaan toen Anjelica Kieltyka hem in 1993 opzocht op NorthWestern University. Deze latina uit Chicago wilde Bailey ‘voorlichten'over transseksualiteit. Ze had onder meer een zelfgemaakte vagina bij zich en borsten van kunststof. Deze waren onderdeel van een body-suit die haar in een vrouw veranderde.

Dit was Bailey's eerste contact met een transgender, en het maakte indruk op hem. Niet veel later liet Bailey zich door Anjelica rondleiden in Boystown, het homo-district van Chicago. Anjelica introduceerde hem bij transgendervriendinnen in de nachtclubscene, waarvan velen ongeschoold waren en sommigen werkzaam als prostituee. Bailey interviewde ze. Als hij ze goed kende, hielp hij ze soms door een brief te schrijven waarin hij hun aanvraag voor hormonen of een operatie ondersteunde. Vaak hadden ze namelijk het geld niet om de diagnose te laten stellen door een gewone psycholoog.

Op verzoek van Bailey ging Angelica aan North Western University voordrachten geven over transgender. De voordrachten trokken zo'n duizend studenten en vonden plaats in een extra grote collegezaal. Anjelica toonde een film waarin zij de body-suit draagt en mastubeert terwijl ze een aan de vloer bevestigde dildo berijdt. Daarna staat ze naakt en post-operatief onder een waterval. Ze lijkt gelukkig en wenkt andere vrouwen om haar onder de waterval te vergezellen. Na de film legde Anjelica uit dat haar body-suit een soort simulatiemachine is. Zoals een piloot leert vliegen in een simulator, leert Anjelica hoe het is om lichamelijk een vrouw te zijn. Ook ziet ze de body-suit als een soort fetisj, vergelijkbaar met de indianen die vroeger de huid van een beer droegen om diens krachten aan te nemen en zich met adelaarsveren tooiden om door adelaarsogen te kijken.

Maar Bailey zag tijdens Anjelica's presentaties geen magie. Hij zag een man die seksueel opgewonden raakte bij het zien van zichzelf als vrouw, die vervolgens als vrouw begon te leven en uiteindelijk een geslachtsveranderende operatie onderging.

In 1997 woont Bailey de presentatie bij van een boek van de gendertherapeute Randy Ettner, Gender Defender. Ettner vertelt de aanwezigen onder meer dat transseksualiteit niets met seks te maken heeft en alles met genderidentiteit. Bailey valt van zijn stoel. Hij is boos over zoveel hypocrisie en besluit zelf een boek te schrijven. Hoofdpersonen zijn naast Anjelica twee andere latino-meiden: Veronica uit Equador en Juanita uit Columbia. Wanneer"The man who would be queen" in 2003 verschijnt, slaan in de Amerikaanse transgenderwereld alle stoppen door. De jaren die volgen zijn de zwaarste in Bailey's leven.

michael bailey Michael Bailey


Klopjacht

Lynn Conway, professor emerita en transgenderberoemdheid, is woedend op Bailey. ‘Dit boek beschrijft transgenders alsof ons hele leven niets meer is dan een obsessieve zucht naar bizarre seks', schrijft ze aan Deirdre McCloskey, collega-hoogleraar en eveneens transgender. "Wat denk je dat er zou gebeuren als een wetenschapper zo'n boek schreef over zwarten? Hij mag hier niet mee wegkomen!' Volgens Conway laten transgender vrouwen hun lichaam aanpassen omdat zij een vrouwelijke genderidentiteit hebben. Wie beweert dat zij eigenlijk gewoon mannen zijn die omwille van een seksuele kick in hun lichaam laten snijden, begaat karaktermoord. Bovendien schaadt dat de belangen van transgenders. Veel chirurgen die geslachtsoperaties uitvoeren zouden ermee stoppen als ze dachten dat het de transjes om seksuele opwinding ging.

Conway gaat op zoek naar de drie latino-meiden. ‘Jullie hebben alle transvrouwen schade toegebracht en pijn gedaan', zegt ze. ‘Waarom hebben jullie meegewerkt aan dit boek?'

De meiden antwoorden dat Bailey hen nooit heeft verteld dat hij bezig was met een boek waarin zij voorkomen. Eén van hen vertelt dat zij zich tijdens Bailey's colleges uitkleedde om te laten zien hoe aantrekkelijk een post-operatief transgenderlichaam kan zijn. Een ander zegt dat zij voor haar interviews beloond werd met een operatiebrief. En de derde vertelt dat ze seks heeft gehad met Bailey.

Walgend dient Lynn Conway bij Bailey's universiteit een aanklacht in. De man moet weg.

Als Dreger de drie meiden drie jaar later ondervraagt, komen ze met weer een heel ander verhaal. Volgens Angelica kwam Conway niet om de zaak te onderzoeken, maar alleen om belastend materiaal te vinden tegen Bailey en af te rekenen met iedereen die had meewerkt aan het vermaledijde boek.

De actie van Conway en de haren tegen Bailey gaat verder en verder. Ze belt naaste medewerkers van Bailey en zegt tegen hen dat Bailey z'n leven niet zeker is. ‘Ze weten waar hij woont'.

Conway en mede-activiste Andrea James bestoken collega's en bazen van Bailey en ook de pers en seksuologen met "bewijzen" voor Bailey's alcoholisme, seksuele relaties met onderzoekspersonen en onethisch gebruik van informanten voor onderzoek.

Recensenten die het boek positief beoordelen en boekverkopers die het boek op hun schappen hebben, krijgen boze telefoontjes. Na de nominatie van het boek voor een prestigieuze prijs schrijft McCloskey het nominatiecomité dat dit ‘gelijk staat aan het nomineren van Mein Kampf als boek over joodse geschiedschrijving'. Het boek wordt van de lijst gehaald.

Andrea James valt het gezin van Bailey aan. Zij publiceert een foto van Bailey's dochter Kate met een balkje over haar ogen en het onderschrift: ‘Kate, een exhibitioniste die verzot is op pikken'. Het is een persiflage op de wijze waarop Bailey zijn informanten beschrijft.

Voor Bailey wordt het moeilijk om voordrachten en colleges te geven, want er verschijnen leuzen roepende en pamfletten uitdelende transgenderactivisten. Maar dat niet alleen: twee jaar lang werd de zaak onderzocht door onderzoekscommissies van zijn universiteit. Hoewel Bailey tenslotte van alle blaam wordt gezuiverd, willen de meeste van zijn collega-seksuologen niet meer van hem horen. ‘Ze denken: "waar rook is, is vuur"', zegt Bailey tegen Dreger.

Om onbekende redenen heeft Bailey zich een jaar later, in 2006, teruggetrokken als hoofd van de faculteit psychologie. Conway brengt dit nieuws triomfantelijk als Bailey's schuldbekentenis. Maar volgens Dreger is de man gewoon gebroken.

Geïsoleerde transgenderbeweging

Soms toont Dreger zich naïef. Zo is ze geschokt als Anjelica haar vertelt dat zij geen aanklacht in wilde dienen maar dat Conway haar dwong. ‘Als ik geen aanklacht in zou dienen zou Conway mij lynchen', zegt Anjelica. Vervolgens vertelt zij het verhaal zoals ze denkt dat Dreger het wil horen. Ze heeft daarmee dus drie verschillende verhalen verteld aan drie verschillende witte professoren: Bailey, Conway en Dreger.

Verder meent Dreger dat transgenders niet boos op Bailey mogen zijn omdat hij niet tegen het opereren van autogynefiele transgenders is. Het is alsof Dreger niet begrijpt dat ook goed bedoelde misrepresentatie dodelijk kan zijn. Veel Amerikanen hebben een negatieve houding tegenover seks, en veel van de paniek onder transgenders komt voort uit de angst dat - als alle Amerikanen Bailey geloven - er morgen geen SRS meer uitgevoerd wordt.

Tenslotte besteedt Dregers rapport wel erg veel aandacht aan de gruwelen die Bailey zijn aangedaan. Zo wijdt zij uit over foto en onderschrift van dochter Kate, maar heeft zij weinig aandacht voor het feit dat Bailey in zijn boek dezelfde tekst gebruikt om één van zijn informanten te beschrijven - en en passant een volksdeel te typeren.

De uitkomsten van Dregers onderzoek bevatten ten minste één belangrijke waarschuwing. Want al zijn veel onderzoekers en seksuologen het niet met Bailey eens, ze vertellen Dreger wel dat ze zó zijn geschrokken zijn van dat wat Bailey is overkomen, dat zij de transgenderbeweging nu mijden en geen onderzoek meer willen doen. Met andere woorden: als de transgenderbeweging radicaliseert en intimideert, zal ze geïsoleerd raken. En wie zal het dan voor hen opnemen als er nog eens een Michael Bailey langskomt?


Meer interesse?

Wat vinden transgenders van autogynefilie? Klik hier