Op zoek naar de geschiedenis van transgenders
Lezing Susan Stryker
Ter gelegenheid van het Transgender Filmfestival 2001, gaf Dr. Susan Stryker een lezing in de Balie (november 2001). Stryker is geschiedkundige en MTF transgender en combineert deze twee hoedanigheden in haar werk als directeur van de Gay Lesbian Bisexual Transgender Historical Society of North America in San Francisco. In haar lezing gaat ze in op haar onderzoek naar de geschiedenis van de transgenderbeweging in de Verenigde Staten.
Het ontstaansmoment van deze beweging wordt veelal gelegd bij de fameuze Stonewall-rellen in New York in 1969. Stryker laat zien dat Stonewall niet een eenmalige en unieke samenloop van omstandigheden was. Vergelijkbare rellen deden zich, en soms eerder, voor in andere steden van de Verenigde Staten. Ze illustreren dat de transgenderbeweging en het bestaan van transgenders niet een recent fenomeen zijn, een manifestatie van postmoderne verveling of fin de siècle-decadentie. Transgenders hebben een lange geschiedenis.
Het vertellen van deze geschiedenis is de missie van Stryker: 'Het tonen van de historische wortels van transgenders geeft kracht en steun aan de huidige transgenderbeweging. Transgenders bewandelen vaak een eenzame weg, en het vertellen van verhalen over historische lotgenoten is troostrijk, bemoedigend en inspirerend.' Het verhaal dat Stryker vertelt in de Balie is het verhaal van een rel in een cafetaria in het Tenderloin district in San Francisco. Hetzelfde verhaal is tevens onderwerp van een documentaire waaraan Stryker werkt samen met Dr. Victor Silverman: Looking for Compton's, the Lost History of San Francisco's Tenderloin.
Stryker studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Berkeley in Californië.
Tijdens haar studie werd ze zich bewust van haar eigen transgender-identiteit, een identiteit die haar carrièremogelijkheden als geschiedkundige ernstig bemoeilijkte. In 1992 kwam ze terecht bij een documentatiecentrum voor de homo- en lesbische beweging, gerund door vrijwilligers en activisten. Een eerste taak waar ze zich met enthousiasme aan wijdde was het onderzoeken van het archief - dagboeken, boeken, tijdschriften - van Lou Sullivan, een FTM transgender die kort daarvoor overleden was en zijn archief ter beschikking had gesteld van het documentatiecentrum. Stryker schreef haar proefschrift over Lou Sullivan. In 1999 werd ze aangesteld als directeur van het documentatiecentrum. Een belangrijke bezigheid als directeur is het veilig stellen van het voortbestaan van het centrum middels het werven van fondsen. Op dit moment bloeit de organisatie, en er zijn grootse plannen voor het oprichten van een geschiedkundig museum over homo's, lesbo's, biseksuelen en transgenders.
In haar speurwerk naar de geschiedenis van de transgender- en queerbeweging ontdekte Stryker in een homokrant een berichtje over een rel in Compton's cafetaria, een cafetaria in het Tenderloin district in San Francisco, een van de armste wijken van deze stad. Deze rel zou hebben plaatsgevonden drie jaar voor de beroemde Stonewall gebeurtenissen. Het korte berichtje deed vermoeden dat er al in de jaren zestig een levende transgendergemeenschap was in San Francisco. Maar als dat zo was, en als deze rel werkelijk zou hebben plaatsgevonden, waarom was er dan zo weinig over bekend? Stryker ging op zoek en onthulde een verloren geschiedenis van San Francisco. Compton's cafetaria was een van de gelegenheden in San Francisco waar transgenders elkaar konden ontmoeten. Zoals een van de nog levende bezoekers van het cafetaria vertelt in de documentaire: 'Compton's was een veilig toevluchtsoord in een onveilige wereld. Het was een plek waar we onszelf konden zijn. Een klein paradijs.'
Het Tenderloin-district in San Francisco
Sinds het begin van de vorige eeuw was het Tenderloin-district in San Francisco een wijk met een hoge dichtheid aan bordelen en gokhallen, het vice district van de stad. Deze wijk werd ook een verzamelplaats van genderqueers, mensen die in gedrag en uiterlijk zichtbaar afweken van dat wat men op grond van hun biologische of genetische sekse zou verwachten. Het was een wijk waar 'normale' mensen heengingen om te gokken of om naar de hoeren te gaan. Voor MTF transgenders was het één van de weinige plekken waar ze konden wonen. Er waren meer dan tachtig homocafés, badhuizen en anderssoortige ontmoetingsplaatsen voor homo's en MTF transgenders.
Het voortbestaan van de wijk was in belangrijke mate gegarandeerd doordat de politie werd omgekocht. Wijkagenten hadden belang bij het voortbestaan van de wijk omdat zij, door een deel van de winsten op te strijken, hun loon konden aanvullen. Een van de verklaringen voor de naam 'tenderloin' is hierop gebaseerd: agenten die in deze districten werkten konden zich biefstuk veroorloven. De alliantie met de politie behoedde het district in eerste instantie voor de oprukkende herinrichtingsplannen waar in de jaren vijftig andere armere wijken van San Francisco aan ten prooi vielen. De uitvoer van deze herinrichtingsplannen had echter tot gevolg dat er een grotere toestroom van woningzoekenden naar het Tenderloin-district ontstond. Veel transgenders werden begin jaren zestig uit hun huizen en kamers gezet, omdat huiseigenaren liever verhuurden aan 'normale' arme mensen. Deze ontwikkeling, samen met de geleidelijke verandering van San Fancisco van havenstad tot een stad van bankiers en dienstverleners, bracht het voortbestaan van het Tenderloin-district als ontmoetingsplek voor transgenders en queers in gevaar. Werd de wijk in de eerste helft van de twintigste eeuw stilzwijgend getolereerd als een noodzakelijk kwaad, in de jaren zestig werd het meer en meer gezien als een smet op het aanzien van San Francisco. Deze afnemende publieke verdraagzaamheid uitte zich in grootschalige schoonveegacties en razzia's van de politie.
Op de golven van de bredere stromingen van maatschappelijk verzet en burgerrechtenbewegingen ontstond er ook ruimte voor emancipatie van seksuele minderheden. In San Francisco speelden met name de christelijke homobevrijdingsbewegingen een belangrijke rol bij het vergroten van de legitimiteit van homo's, lesbo's en transgenders. Een betekenisvolle en invloedrijke gebeurtenis was het gekostumeerde bal georganiseerd en gesponsored door de Glyde Memorial Methodist Church tijdens de jaarwisseling van '64 - '65. Het bal werd bezocht door een groot aantal flamboyant uitgedoste transgenders. De politie was prominent aanwezig en naarstig op zoek naar aanleidingen om mensen in te kunnen rekenen. Met weinig succes, omdat er ook een aantal gerenommeerde mensenrechten-advocaten aanwezig waren, evenals gerespecteerde geestelijken. Deze laatste groep gaf in kranten en tijdschriften uiting aan hun verontwaardiging over de discriminatie door en het gebrek aan tolerantie van de politie. Zij hebben er mede voor gezorgd dat erkenning van de rechten van transgenders, homo's en lesbo's een intrinsiek onderdeel uit ging maken van het links-progressieve gedachtengoed in San Francisco.
In dezelfde tijd, tweede helft jaren zestig, werd ook Vanguarde opgericht in Compton's Cafetaria.
Vanguarde was een militante jongerenorganisatie die zich met allerlei ludieke acties sterk maakte voor vergroting van de zichtbaarheid en rechten van seksuele minderheden. All trash is before the broom was zo'n actie, waarbij een grote groep transgenders en anderszins queer mensen als reactie op de schoonveegacties van de politie de straat opgingen met grote bezems. Het in augustus 1966 verschenen boek van Henry Benjamin 'The Transsexual Phenomenon. A scientific report on transsexualism and sex conversion in the human male and female' verschafte de opkomende transgenderbeweging verdere voeding. Dit boek pleitte voor het vergroten van de mogelijkheden voor gender-chirurgische ingrepen in de V.S. Zulke operaties werden toen nog niet uitgevoerd in de VS, en Amerikanen moesten hiervoor naar Scandinavische landen, Zuid-Afrika of Casablanca.
Stryker is een begenadigd verhalenverteller. Het is een plezier om naar haar te luisteren, en om het beeldmateriaal dat ze heeft verzameld te bekijken. Haar verhalen hebben echter meer dan alleen amusementswaarde. Door het zichtbaar maken van de historische wortels van de huidige transgenderbeweging en haar gedachtengoed toont Stryker aan dat transgenders en queers geen in de tijd geïsoleerd fenomeen zijn.
Bovendien werpen verhalen zoals die van Stryker ook een ander en kritisch licht op meer conventionele beschrijvingen van de geschiedenis die het bestaan van transgenders ontkennen. Ze laten zien hoe het bestaan van transgenders intrinsiek onderdeel is van de geschiedenis. Ze doen zelfs vermoeden dat de brave burgerlijke en christelijke gezinsmoraal, met duidelijk omschreven genderrollen, alleen in de V.S. (en wellicht ook in andere westerse, witte samenlevingen) heeft kunnen bloeien dankzij de mogelijkheden die oogluikend toegestane vrijplaatsen als het Tenderloin District in San Francisco boden om hieraan te ontsnappen.
Het ontstaansmoment van deze beweging wordt veelal gelegd bij de fameuze Stonewall-rellen in New York in 1969. Stryker laat zien dat Stonewall niet een eenmalige en unieke samenloop van omstandigheden was. Vergelijkbare rellen deden zich, en soms eerder, voor in andere steden van de Verenigde Staten. Ze illustreren dat de transgenderbeweging en het bestaan van transgenders niet een recent fenomeen zijn, een manifestatie van postmoderne verveling of fin de siècle-decadentie. Transgenders hebben een lange geschiedenis.
Het vertellen van deze geschiedenis is de missie van Stryker: 'Het tonen van de historische wortels van transgenders geeft kracht en steun aan de huidige transgenderbeweging. Transgenders bewandelen vaak een eenzame weg, en het vertellen van verhalen over historische lotgenoten is troostrijk, bemoedigend en inspirerend.' Het verhaal dat Stryker vertelt in de Balie is het verhaal van een rel in een cafetaria in het Tenderloin district in San Francisco. Hetzelfde verhaal is tevens onderwerp van een documentaire waaraan Stryker werkt samen met Dr. Victor Silverman: Looking for Compton's, the Lost History of San Francisco's Tenderloin.
Transgender en geschiedkundige
Stryker studeerde geschiedenis aan de Universiteit van Berkeley in Californië.
Tijdens haar studie werd ze zich bewust van haar eigen transgender-identiteit, een identiteit die haar carrièremogelijkheden als geschiedkundige ernstig bemoeilijkte. In 1992 kwam ze terecht bij een documentatiecentrum voor de homo- en lesbische beweging, gerund door vrijwilligers en activisten. Een eerste taak waar ze zich met enthousiasme aan wijdde was het onderzoeken van het archief - dagboeken, boeken, tijdschriften - van Lou Sullivan, een FTM transgender die kort daarvoor overleden was en zijn archief ter beschikking had gesteld van het documentatiecentrum. Stryker schreef haar proefschrift over Lou Sullivan. In 1999 werd ze aangesteld als directeur van het documentatiecentrum. Een belangrijke bezigheid als directeur is het veilig stellen van het voortbestaan van het centrum middels het werven van fondsen. Op dit moment bloeit de organisatie, en er zijn grootse plannen voor het oprichten van een geschiedkundig museum over homo's, lesbo's, biseksuelen en transgenders.Compton's cafetaria
In haar speurwerk naar de geschiedenis van de transgender- en queerbeweging ontdekte Stryker in een homokrant een berichtje over een rel in Compton's cafetaria, een cafetaria in het Tenderloin district in San Francisco, een van de armste wijken van deze stad. Deze rel zou hebben plaatsgevonden drie jaar voor de beroemde Stonewall gebeurtenissen. Het korte berichtje deed vermoeden dat er al in de jaren zestig een levende transgendergemeenschap was in San Francisco. Maar als dat zo was, en als deze rel werkelijk zou hebben plaatsgevonden, waarom was er dan zo weinig over bekend? Stryker ging op zoek en onthulde een verloren geschiedenis van San Francisco. Compton's cafetaria was een van de gelegenheden in San Francisco waar transgenders elkaar konden ontmoeten. Zoals een van de nog levende bezoekers van het cafetaria vertelt in de documentaire: 'Compton's was een veilig toevluchtsoord in een onveilige wereld. Het was een plek waar we onszelf konden zijn. Een klein paradijs.'
Het Tenderloin-district in San Francisco
Sinds het begin van de vorige eeuw was het Tenderloin-district in San Francisco een wijk met een hoge dichtheid aan bordelen en gokhallen, het vice district van de stad. Deze wijk werd ook een verzamelplaats van genderqueers, mensen die in gedrag en uiterlijk zichtbaar afweken van dat wat men op grond van hun biologische of genetische sekse zou verwachten. Het was een wijk waar 'normale' mensen heengingen om te gokken of om naar de hoeren te gaan. Voor MTF transgenders was het één van de weinige plekken waar ze konden wonen. Er waren meer dan tachtig homocafés, badhuizen en anderssoortige ontmoetingsplaatsen voor homo's en MTF transgenders.
Het voortbestaan van de wijk was in belangrijke mate gegarandeerd doordat de politie werd omgekocht. Wijkagenten hadden belang bij het voortbestaan van de wijk omdat zij, door een deel van de winsten op te strijken, hun loon konden aanvullen. Een van de verklaringen voor de naam 'tenderloin' is hierop gebaseerd: agenten die in deze districten werkten konden zich biefstuk veroorloven. De alliantie met de politie behoedde het district in eerste instantie voor de oprukkende herinrichtingsplannen waar in de jaren vijftig andere armere wijken van San Francisco aan ten prooi vielen. De uitvoer van deze herinrichtingsplannen had echter tot gevolg dat er een grotere toestroom van woningzoekenden naar het Tenderloin-district ontstond. Veel transgenders werden begin jaren zestig uit hun huizen en kamers gezet, omdat huiseigenaren liever verhuurden aan 'normale' arme mensen. Deze ontwikkeling, samen met de geleidelijke verandering van San Fancisco van havenstad tot een stad van bankiers en dienstverleners, bracht het voortbestaan van het Tenderloin-district als ontmoetingsplek voor transgenders en queers in gevaar. Werd de wijk in de eerste helft van de twintigste eeuw stilzwijgend getolereerd als een noodzakelijk kwaad, in de jaren zestig werd het meer en meer gezien als een smet op het aanzien van San Francisco. Deze afnemende publieke verdraagzaamheid uitte zich in grootschalige schoonveegacties en razzia's van de politie.
Activisme
Op de golven van de bredere stromingen van maatschappelijk verzet en burgerrechtenbewegingen ontstond er ook ruimte voor emancipatie van seksuele minderheden. In San Francisco speelden met name de christelijke homobevrijdingsbewegingen een belangrijke rol bij het vergroten van de legitimiteit van homo's, lesbo's en transgenders. Een betekenisvolle en invloedrijke gebeurtenis was het gekostumeerde bal georganiseerd en gesponsored door de Glyde Memorial Methodist Church tijdens de jaarwisseling van '64 - '65. Het bal werd bezocht door een groot aantal flamboyant uitgedoste transgenders. De politie was prominent aanwezig en naarstig op zoek naar aanleidingen om mensen in te kunnen rekenen. Met weinig succes, omdat er ook een aantal gerenommeerde mensenrechten-advocaten aanwezig waren, evenals gerespecteerde geestelijken. Deze laatste groep gaf in kranten en tijdschriften uiting aan hun verontwaardiging over de discriminatie door en het gebrek aan tolerantie van de politie. Zij hebben er mede voor gezorgd dat erkenning van de rechten van transgenders, homo's en lesbo's een intrinsiek onderdeel uit ging maken van het links-progressieve gedachtengoed in San Francisco.
In dezelfde tijd, tweede helft jaren zestig, werd ook Vanguarde opgericht in Compton's Cafetaria.
 |
| All trash is before the broom |
Transgendergeschiedschrijving
Stryker is een begenadigd verhalenverteller. Het is een plezier om naar haar te luisteren, en om het beeldmateriaal dat ze heeft verzameld te bekijken. Haar verhalen hebben echter meer dan alleen amusementswaarde. Door het zichtbaar maken van de historische wortels van de huidige transgenderbeweging en haar gedachtengoed toont Stryker aan dat transgenders en queers geen in de tijd geïsoleerd fenomeen zijn.
Bovendien werpen verhalen zoals die van Stryker ook een ander en kritisch licht op meer conventionele beschrijvingen van de geschiedenis die het bestaan van transgenders ontkennen. Ze laten zien hoe het bestaan van transgenders intrinsiek onderdeel is van de geschiedenis. Ze doen zelfs vermoeden dat de brave burgerlijke en christelijke gezinsmoraal, met duidelijk omschreven genderrollen, alleen in de V.S. (en wellicht ook in andere westerse, witte samenlevingen) heeft kunnen bloeien dankzij de mogelijkheden die oogluikend toegestane vrijplaatsen als het Tenderloin District in San Francisco boden om hieraan te ontsnappen.
